پایان نامه بررسی عوامل موثر بر قاچاق کالا و ارز و راه های پیشگیری از آن

تعداد صفحات : 79 با فرمت ورد و قابل ویرایش

چکیده 1

مقدمه. 2

فصل اول:(کلیات تحقیق)

بیان مسئله. 5

اهمیت وضرورت تحقیق.. 6

اهداف تحقیق.. 7

سئوالات تحقیق.. 7

فرضیات تحقیق.. 8

محدودیت‌ها و مشکلات تحقیق.. 8

ساختار تحقیق.. 8

فصل دوم :تعارف ومفاهیم

قاچاق.. 10

مرز (سرحد) 13

خط مرزی.. 13

انواع خطوط مرزی زمینی.. 14

مرزهای تطبیقی.. 14

مرز تحمیلی.. 14

مرز طبیعی.. 14

مرز غیرطبیعی.. 15

رودها و دریاچه‌های مرزی.. 15

اراضی مرزی.. 15

مفهوم پیشگیری.. 15

قاچاق کالا در ایران. 17

عوامل مؤثر بر قاچاق.. 18

دلایل اقتصادى.. 19

دلایل سیاسى.. 21

دلایل فرهنگى ـ اجتماعى.. 21

عوامل ساختاری ……………………………………………………………………………………….. 23

عوامل رفتاری و فردی.. 23

عوامل زمینه ای.. 23

نرخ ارز و تاثیر آن بر قاچاق.. 24

عوامل مؤثر بر ناکارآمدى مقابله با قاچاق.. 25

آثار و پیامدهای قاچاق بر اقتصاد کشور. 25

نظریه‌های پژوهش… 26

الف: نظریه یادگیری یا فراوانی معاشرت… 26

ب: نظریه نظارت اجتماعی.. 27

ج: نظریه فراوانی فرصتهای نابرابر. 28

د: نظریه رابرت کینگ مرتن.. 29

نظریه ساختگرایی و کارکردگرایی ساختی پارسنز. 31

نظریه ساختگرایی پارسنز. 32

سوابق پژوهش… 33

فصل سوم: (متدولوژی تحقیق)

روش پژوهش… 38

جامعه آماری پژوهش… 38

حجم نمونه و روش اندازه گیری آن. 39

روش و ابزار گردآوری اطلاعات… 39

روشهای آماری مورد استفاده: 39

ابزار مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل اطلاعات… 40

روایی و پایایی  پرسشنامه. 40

روایی.. 40

پایایی.. 41

قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی،  موضوعی) 42

فصل چهارم:(تجزیه و تحلیل اطلاعات)

قسمت اول:  آمار توصیفی.. 44

(عوامل منطقه‌ای یا جغرافیایی موثر بر قاچاق کالا و ارز) 52

(عوامل سیاسی و امنیتی موثر بر قاچاق کالا و ارز. 52

(عوامل سیاسی و امنیتی موثر بر قاچاق کالا و ارز) 53

(عوامل سیاسی و امنیتی موثر بر قاچاق کالا و ارز) 54

(عوامل سیاسی و امنیتی موثر بر قاچاق کالا و ارز) 55

قسمت دوم:  آمار استنباطی.. 55

فصل پنجم: (نتیجه گیری و پیشنهادها) 60

نتیجه فرضیه اصلی اوّل: 61

نتیجه فرضیه دوم: 61

نتیجه فرضیه سوم: 61

نتیجه فرضیه چهارم: 62

پیشنهاد‌ها 62

راه‌کارهاى سیاسى.. 63

راه‌کارهاى فرهنگى ـ اجتماعى.. 63

منابع و مآخذ. 65

چکیده به زبان انگلیسی.. I

فهرست جداول

آزمون آلفای کرونباخ برای بررسی پایایی ابزار تحقیق.. 41

جدول آمار توصیفی شماره 1 : فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت… 44

جدول آمار توصیفی شماره 2 : فراوانی پاسخگویان بر حسب سمت پاسخگویان. 45

جدول آمار توصیفی شماره 3 : فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات… 45

جدول آمار توصیفی شماره 4 :فراوانی پاسخگویان بر حسب سازمان محل خدمت… 46

تا چه میزان داشتن شغل تا چه حد می‌تواند از انجام عمل قاچاق توسط فرد جلوگیری کند؟. 47

جدول آمار توصیفی شماره 5 : فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 47

جدول آمار توصیفی شماره 6 :فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 47

جدول آمار توصیفی شماره 7 : فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 48

جدول آمار توصیفی شماره 8 :فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 49

جدول آمار توصیفی شماره 9 : فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 50

جدول آمار توصیفی شماره 10 : فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 50

جدول آمار توصیفی شماره 11: فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 51

موقعیت جغرافیایی مناطق مختلف می‌تواند بر کاهش یا افزایش قاچاق کالا و ارز موثر باشد. 52

جدول آمار توصیفی شماره 12 : فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 52

جدول آمار توصیفی شماره 13 : فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 52

جدول آمار توصیفی شماره 14 : فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 53

جدول آمار توصیفی شماره 15 : فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 54

جدول آمار توصیفی شماره 16 : فراوانی پاسخگویان بر حسب پاسخ به مجموعه سئوالات متغیر. 55

جدول آمار استنباطی شماره 1 : آزمون کولموگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها 56

جدول آمار استنباطی شماره 2 : آزمون تی تک نمونه‌ای برای بررسی فرضیه 1. 56

جدول آماره‌های توصیفی.. 56

جدول آزمون t تک نمونه‌ای.. 56

جدول آماره‌های توصیفی.. 57

جدول آزمون t تک نمونه‌ای.. 57

جدول آمار استنباطی شماره 4 : آزمون تی تک نمونه‌ای برای بررسی فرضیه 3: 57

جدول آماره‌های توصیفی.. 57

جدول آزمون t تک نمونه‌ای.. 57

آزمون تی تک نمونه‌ای برای بررسی فرضیه 4: ” عوامل اقتصادی در پیشگیری و کاهش قاچاق کالا و ارز موثر می‌باشد  58

جدول آماره‌های توصیفی.. 58

جدول آزمون t تک نمونه‌ای.. 58

جدول آمار استنباطی شماره 12 : آزمون فرید من برای بررسی و رتبه بندی عوامل اجتماعی، اقتصادی و منطقه‌ای و سیاسی و امنیتی از لحاظ شدت تاثیر آن بر قاچاق کالا و ارز. 58

آزمون فریدمن.. 58

چکیده

قاچاق کالا، خروج منابع ارزی و ورود کالاهای فاقد کیفیت که به دلیل قیمت کمتر با اقبال مصرف‌کنندگان نیز مواجه می‌شود را به دنبال داشته و موجب شده تا سرمایه‌ها به سمت انجام کارهای خدماتی، دلالی و واسطه‌گری گرایش پیدا کند. برخی معتقد هستند که نقش قاچاق کالا در رابطه با تولیدات داخلی به مثابه شمشیری دولبه است که گرچه باعث واردآمدن خسارات فراوانی به همه بخش‌های اقتصادی و تولید داخلی می‌شود؛ اما با توجه به اعمال سیاست‌های ناشی از ورود کالاهای قاچاق به کشور می‌تواند به عنوان موتور محرک تولیدات داخلی نیز عمل کند. واقعیت امر این است که آثار زیانبار و مخرب قاچاق کالا بر تولیدات داخلی در مقایسه با نکات مثبت آن بسیار بیشتر است. تاثیرات منفی که بر همه بخش‌های اقتصادی در رابطه با خنثی سازی سیاست‌های تجاری، کاهش درآمد گمرکی و مالیاتی، قانون گریزی، عدم رعایت استانداردهای بهداشتی و ایمنی، اخلال در تنظیم روابط خارجی، رشد فرهنگ مصرفی و در نهایت اشتغال دارد از دلایل مهم ناتوانی تولیدات داخلی برای تامین کالاهای مورد نیاز بازار مصرف و یا رقابت این کالاها در سطح بازارهای جهانی محسوب می‌شود.

روش تحقیق در این پژوهش از نوع روش پیمایشی با استفاده از پرسشنامه بوده و جزء تحقیقات کاربردی محسوب می‌گردد. نمونه آماری این پژوهش برابر 100 نفر از صاحبنظران در نهادهای مرتبط با قاچاق کالا بوده که در این پژوهش به سئوالات پرسشنامه پاسخ داده اند.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که: عوامل اجتماعی در پیشگیری و کاهش قاچاق کالا و ارز موثر می‌باشد، عوامل اقتصادی در پیشگیری و کاهش قاچاق کالا و ارز موثر می‌باشد، عوامل سیاسی و امنیتی در پیشگیری و کاهش قاچاق کالا و ارز موثر می‌باشد. با توجه به نتایج آزمون فریدمن عوامل اجتماعی، اقتصادی و منطقه‌ای از لحاظ شدت تاثیر آن بر قاچاق کالا و ارز به ترتیب عبارتند از: عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، عوامل سیاسی و امنیتی، عوامل جغرافیایی

کلید واژه‌ها:قاچاق، قاچاق کالا، قاچاق ارز، پیشگیری، شهرستان قصرشیرین.

مقدمه

قاچاق یکى از پدیده‌هاى رایج و از آفت‌هاى شناخته‌شده براى اقتصاد کشور است. در حال حاضر، مسئله قاچاق کالا و لزوم مبارزه با آن، یکى از مسائل مهم اقتصادى کشور است. نمونه آشکار قاچاق کالا، قاچاق بنزین است. پایین بودن قیمت سوخت در کشور نسبت به قیمت‌هاى جهانى و قرار دادن یارانه براى مصرف‌کننده‌ها، موجب شده است برخى به قاچاق آن دست بزنند. از دیگر نمونه‌هاى قاچاق کالا، قاچاق داروهایى است که با مرگ و زندگى انسان‌ها سروکار دارد. فروش این داروها با قیمت‌هاى گزاف در بازارهاى سیاه، موجب مى‌شود کسانى که قدرت تهیه آنها را ندارند، ناامید از همه جا و همه کس، لحظه‌ها را به انتظار مرگ بیمارشان سپرى کنند. بسیارى از این بیماران، افراد بى‌پناهى هستند که طعمه زیاده‌خواهى این قاچاقچیان قرار مى‌گیرند.

لازم به ذکر است که قاچاق کالا شامل دو بخش است یکی قاچاق کالاهای ممنوع یعنی کالاهایی که صادرات یا واردات آنها ممنوعیت شرعی وقانونی دارند نظیرموادمخدر واسلحه و مشربات الکلی ودیگری قاچاق کالاهای مجاز ومجاز مشروط که منظور کالاهایی است که صادرات و واردات آنها با رعایت ضوابط قانونی امکان پذیر بوده اما به دلیل رعایت نکردن ضوابط قانونی قاچاق تلقی می‌شوند. برای مثال ممکن است واردکننده کالایی برای فرار از پرداخت حقوق ورودی اقدام به قاچاق کالای وارداتی کند. قاچاق کالا رادر برخی موارد باید جرمی سازمان یافته دانست که عاملان آن با عدم پرداخت سود بازرگانی ومالیات بر درآمد با عرضه کالاهای غیراستاندارد ومضر علاوه بر ایجاد خسارت جانی ومالی به مردم در امنیت نیز اخلال ایجاد می‌کنند.

قاچاق کالا و ارز از نظر اقتصادی علاوه بر اختلال در نظام عرضه وتقاضا سودهنگفتی را نصیب دست اندرکاران آن می‌کند که باعث افزایش سرمایه عوامل اصلی قاچاق وگرایش آنان به سرمایه گذاری بیشتر در امر قاچاق  ونیز جذب سرمایه‌های سرگردان در این فعالیت شده است. امروزه قاچاق کالا علاوه برآثار وپیامدهای منفی وجبران ناپذیری که برپیکره نظام اقتصادی کشور وارد می‌سازد پیامدها وآثار زیانباری نیز در عرصه فرهنگ واجتماع به دنبال داردزیرا قاچاق چیان در نقاط مرزی در عوض کالاهایی که از مرز خارج می‌سازند کالاها و وسایلی رانیز وارد خاک ایران می‌کنند که مهمترین این کالاها عبارتند از مشروبات الکلی و مواد مخدرو تجیزات ماهواره‌ای ومحصولات فرنگی غیرمجاز غربی و…

با وجود اینکه سازمانهای مرتبط در امر قاچاق کالا در ایران وخصوصا استان کرمانشاه با وجود تلاش بی‌وقفه واعمال مجازاتهای سنگین قانونی با استناد به آمار وارقام ارائه شده از منابع ومراجع رسمی نتوانسته‌اند پدیده قاچاق کالا را کاملا مهار کنند. که این مسئله نشان می‌دهد برخورد صرف وکنترل مبادی مرزی وراههای عبور ومرور قاچاقچیان راه حل مناسبی نخواهد بود بلکه برای درمان این بیماری باید ریشه‌های آن را یافت ودرمان کرد. بنابراین باتوجه به ضرورت برخورد با پدیده قاچاق کالا و شناخت علل بوجود آورنده وتشدیدکننده آن اولین وموثرترین گام در جهت رفع این معضل اقتصادی واجتماعی وفرهنگی است.

با استناد به اینکه هر پدیده‌ای در ظرف زمانی ومکانی خاص خود به وجود می‌آید وتحت شرایط وضوابط همان منطقه رشد می‌کند لازم است که در همان بستر نیز آسیب شناسی شود. پدیده قاچاق کالا در مرز قصرشیرین نیز از این قاعده مستثنی نیست ودر این پژوهش سعی شده است تا عوامل موثر برقاچاق کالا وراههای پیشگیری از آن را در مرز قصرشیرین مورد کندو کاو قرار داد.

ایرج کرمی

پاییز1393

فصل اول

(کلیات تحقیق)

فصل اول

(کلیات تحقیق)

بیان مسئله

یکی از جدید‌ترین و مهم‌ترین معضلات مناطق مرزی از جمله مرز قصرشیرین که گریبان‌گیر تمامی مسولین کشوری ولشکری وبه خصوص مردم ومسولین مناطق مرزی شده است ودر چندین سال اخیر باعث خروج  ارز از کشور و ضرر رساندن به کشور و ضایع شدن حقوق مردم و باعث سود بردن عده‌ی انگشت شماری که به خلاف به ثروت‌های هنگفت رسیده‌اند کالا و بهتر بگوییم قاچاق کالا است.

به طور اجمالی باید بیان کرد که عوامل زیادی در گسترش قاچاق کالا در مرز قصرشیرین نقش دارد که از جمله‌: عوامل اقتصادی، شرایط محیطی، تفاوت فاحش قیمت کالا بین ایران وعراق، عدم هماهنگی ارگانهای مربوطه، عدم حراست ودقت نیروهای مرزبانی و سهل‌انگاری آنان، رواج یافتن رشوه‌گیری در بین مسولین و افراد مربوطه  که به جای جلوگیری از رواج قاچاق سوخت به علل مختلف با گرفتن مبالغ هنگفت والبته گاهی ناچیز از قاچاق چیان بسیاری از مسائلی را که باید به ماموران اطلاعاتی ومرزبانی اطلاع دهند پنهان می‌کنند و یا ماموران مرزبانی  که به دلایل نا معلومی با گرفتن رشوه از وظایف محوله سرباز می‌زنند وباعث تسهیل امر قاچاق کالا می‌شوند. (قاسمی، 1385: 21)

از مهمترین آثار سوء قاچاق کالا برمنطقه که می‌توان به صورت اجمالی اشاره کرد رواج یافتن آن وتشویق شدن دیگر افراد به قاچاق به دلیل ضعفهای مدیریتی ونظارتی، هدر دادن سرمایه‌های ملی وخیانت به کشور،

به وجود آمدن معضلاتی در عرضه‌ی کالا به مردم، بیکاری، ایجاد شغل‌های کاذب وغیر قانونی، تاثیر منفی گذاشتن بر روی فرهنگ محیط، به وجود آمدن بی‌بندوباری در جامعه و…

از جمله مهمترین مسائلی که باید از آنها رفع ابهام شود این است که چرا خیلی از مسولین ونیروهای مرزبانی با گرفتن مبالغی به عنوان رشوه باعث شده اند که قاچاق کالا گسترش یابد وبا افراد خاطی برخورد لازم به عمل نیاید؟واینکه چرانیروهای اطلاعاتی با وجود اینکه قاچاق چیان وافراد رشوه گیر را به خوبی میشناسنداما اقدامی در خور انجام نمی دهند وعلت این سکوت ومدارا کردن چیست؟

در ادامه باید بیان کرد که پیشگیری از این مشکل امری واجب وضروری است ولازم است که هم پیشگیری کیفری وهم غیر کیفری را گسترش داد. زیرا اگر بتوان پیشگیری کیفری را به خوبی اعمال کرد یعنی بتوان قوانین کیفری را در مورد متخلفین به موقع وبه درستی اعمال کرد بی‌شک با روند کاهشی قاچاق کالا در آینده نزدیک مواجه می‌شویم و باید به پیشگیری غیرکیفری توجهی خاص نمود و شرایط را طوری درجامعه مهیا نمود که زمینه برای ارتکاب این جرم فراهم نباشد زیرا پیشگیری بهتراز مجازات کردن است وزودتر به نتیجه‌ی منظور می‌رسیم. (استانداری هرمزگان،1374: 61)

اهمیت وضرورت تحقیق

باتوجه به آثار سوء و مخربی که قاچاق کالا بر جامعه می‌گذارد ضروری است که ابتدا عوامل موثر بر بروز این معضل اجتماعی  ازجمله عوامل اقتصادی، اجتماعی، محیطی و سهل انگاری مسولین شناسایی وراههای پیشگیری کیفری وغیر کیفری را گسترش داد تا بتوان با ارائه‌ی شیوه‌ای بدیع وکامل با این معضل بزرگ در منطقه مقابله کرد.

یکی از مهمترین معضلات وچالش‌های کشورهای در حال توسعه فساد مالی ناشی از اقتصاد زیرزمینی ومصداق بارز آن قاچاق است. کشور ما نیز بعنوان یک کشور در حال توسعه اخیرا با قاچاق کالا مواجه شده است. خطرات ناشی از قاچاق بی رویه کالا ضمن تهدید اقتصاد ملی وایجاد بحران در نظام‌های اجتماعی ومالی زمینه بروز خطرات امنیتی را نیز فراهم کرده است.

استان کرمانشاه مرز خاکی زیادی با کشور عراق دارد ووجود بازارچه‌های  مرزی متعدد با عراق از جمله بازارچه مرزی پرویز خان به جای اینکه پتانسیل مناسب برای صادرات وواردات باشد تبدیل به  تهدیدی شده است که سالیانه مقادیر زیادی کالا از این مناطق قاچاق می‌شود. در سال‌های اخیر با توجه به افزایش قیمت کالاها در عراق و نیاز شدید این کشور به انواع کالا‌ها و بخصوص مواد غذایی باعث شد که مردم به صورت گسترده به قاچاق کالا روی آوردند که عواقب منفی فراوانی را هم در سطح محلی واستانی در پی داشته است که برخی از این عواقب عبارتند از:

* ایجاد اختلال در عملکرد نظام اقتصادی

* ایجاد اخلال در سیاست‌های تجاری وپولی ومالی.

*  ایجاد اخلال در کارکرد متغیرهای سیاسی

* کاهش درآمد دولت(درآمدهای مالیاتی)

* توسعه نفوذ عوامل داخلی وخارجی شبکه قاچاق کالا در سیستم اداری

* انحراف در تخصیص منابع

* رشد نرخ بیکاری

* کاهش حیطه اقتدار دولت

* افزایش اقتصاد زیرزمینی

علاوه بر موارد مذکور قاچاق کالا پدیده‌ای پیچیده و چند وجهی است وآثار آن فقط در بعد اقتصادی خلاصه نمی شود بلکه طیف وسیعی از آثار مخرب سیاسی و اجتماعی و فرهنگی را به دنبال دارد.

اهداف تحقیق

هدف کلی:

• تعیین تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی امنیتی و جغرافیایی بر قاچاق کالا و ارز.

اهداف جزئی:

1. تعیین تأثیر عوامل اقتصادی بر بر قاچاق کالا و ارز.
2. تعیین تأثیر عوامل اجتماعی بر بر قاچاق کالا و ارز.
3. تعیین تأثیر عوامل سیاسی و امنیتی بر بر قاچاق کالا و ارز.
4. تعیین تأثیر عوامل جغرافیایی بر بر قاچاق کالا و ارز.

تعداد صفحه:79