پایان نامه رویکرد علامه طباطبایی (ره) نسبت به قصص قرآن

پایان نامه رویکرد علامه طباطبایی (ره) نسبت به قصص قرآن

فرمت فایل دانلودی: .docx
فرمت فایل اصلی: doc
تعداد صفحات: 302

پایان نامه رویکرد علامه طباطبایی (ره) نسبت به قصص قرآن
نوع فایل: Word و قابل ویرایش
تعداد صفحات : 302 صفحه

چکیده
بدون تردید حجم قابل توجهی از آیات قرآن به بیان داستان ها و سرگذشت اقوام و انبیای پیشین اختصاص دارد. مفسرین قرآن هم هر یک به شیوه ی خاص خود این آیات را تفسیر کرده اند ، مانند علامه طباطبایی(ره) از مفسران بزرگ شیعه که با روش مخصوص به خود این آیات را تبیین و تشریح نموده است. پژوهش حاضر با عنوان « رویکرد علامه طباطبایی(ره) نسبت به قصص قرآن » درصدد است تا دیدگاه ها و روش های آن علامه بزرگوار را مورد توجه قرار دهد. در این راستا ابتدا دیدگاه علامه طباطبایی(ره) درباره ی ویژگی ها و اهداف قصه های قرآنی و سپس روش های نقل و نقد ایشان ذیل آیات قصص مورد بررسی قرار می گیرد.
این پژوهش نشان خواهد داد که از نظر علامه قصص قرآن با ویژگی هایی چون واقعی بودن داستان ها ، حذف جزئیات ، تنوع اسلوب بیان ، تنوع در تعابیر ، تکرار و داستان در داستان بیان شده تا اهداف مورد نظر الهی مانند اثبات توحید و نبوت ، بیان ولایت و حقانیت کلام الهی ، عبرت گیری ، بشارت و انذار ، تسلی خاطر پیامبر(ص) ، صبر و پایداری ، نمایش سنت های الهی و تاویل حوادث و وقایع را به بهترین شکل محقق سازد. نهایتا آن چه حاصل می شود این است که داستان های قرآن علی رغم عدم بیان تمام جزئیات از ویژگی های هنری قصه پردازی خالی نیست و ضمن رعایت تنوع در بیان خویش هرگز از اهداف خود دور نگشته است.
هم چنین با تبیین قرآنی و روایی قصص و تطبیق آیات با قصه ی عهدین روش علامه در نقل و تفسیر آیات قصص به نمایش در می آید. بدین ترتیب مشخص می شود که همان بیان خاص و اجمالی قصه ی قرآنی برای آشنایی و عبرت گیری مخاطب کافی است و بعضی روایات نسبتا معتبر داستانی برای درک بهتر برخی صحنه ها مناسب است. اما هرگز نباید به قصه ی کتاب مقدس اطمینان داشت ، چرا که ضمن عدم اعتبار سندی ، متنش نیز تحریف شده و مطالب خرافی ، غیر عقلانی و متناقض با آیات قرآنی ارائه می کند.
در پایان با بررسی منقولات گوناگون در رابطه با قصص ، روش علامه در نقد روایات ، اسرائیلیات و آرای مفسران ذیل آیات داستانی مشخص خواهد شد تا نشان دهد روایات ، اسرائیلیات و اقوال صاحب نظران در قبال این موضوع قرآنی باید به لحاظ سندی و دلالی سنجیده شود و چنان چه از صافی های قرآن و روایات معتبر ، عقل و تاریخ معتبر ، اصول مذهبی و عقیدتی و یافته های قطعی علم تجربی عبور کرد ، پذیرفتنی خواهد بود.
کلید واژه ها : قصص قرآن ، تحلیل قصص ، علامه طباطبایی(ره) ، تفسیر المیزان .

فهرست مطالب
فصل اول : کلیات .. ۱
بخش اول : طرح تحقیق . ۳
۱٫ ۱ .۱ . بیان مسئله .. ۳
۱ . ۱ . ۲ . پیشینه ی تحقیق ۴
۱ . ۱ . ۳ . بیان جنبه های مجهول و مبهم تحقیق . ۶
۱ . ۱ . ۴ . سوال اصلی تحقیق ۷
۱ . ۱ . ۵ . سوالات فرعی تحقیق ۷
۱ . ۱ . ۶ . پیش فرض های تحقیق . ۷
۱ . ۱ . ۷ . فرضیه های تحقیق ۷
۱ . ۱ . ۸ . جنبه های جدید بودن و نوآوری تحقیق ۸
۱ . ۱ . ۹ . بیان اهمیت موضوع تحقیق ( ذکر فواید علمی و کاربردی ) ۸
۱ . ۱ . ۱۰ . روش جمع آوری اطلاعات ۸
۱ . ۱ . ۱۱ . نتایج علمی و عملی تحقیق ۸
۱ . ۱ . ۱۲ . سازماندهی تحقیق . ۹
بخش دوم : مفهوم شناسی . ۹
۱ . ۲ . ۱ . قصص . ۹
۱ . ۲ . ۲ . نباء . ۱۱
۱ . ۲ . ۳ . حدیث .. ۱۲
۱ . ۲ . ۴ . تمثیل . ۱۳
۱ . ۲ . ۵ . حکایت . ۱۳
۱ . ۲ . ۶ . عبرت ۱۳
۱ . ۲ . ۷ . داستان .. ۱۵
بخش سوم : شناخت تفسیر و مفسر . ۱۵
۱ . ۳ . ۱ . شناخت مفسر ۱۵
۱ . ۳ . ۱ . ۱ . ولادت ۱۵
۱ . ۳ . ۱ . ۲ . حیات . ۱۵
۱ . ۳ . ۱ . ۳ . تالیفات .. ۱۶
۱ . ۳ . ۱ . ۴ . وفات . ۱۶
۱ . ۳ . ۱ . ۵ . شاگردان ..۱۷
۱ . ۳ . ۲ . شناخت تفسیر ۱۷
۱ . ۳ . ۲ . ۱ . المیزان ۱۷
۱ . ۳ . ۲ . ۲ . جایگاه قرآن در المیزان .. ۱۷
۱ . ۳ . ۲ . ۳ . شیوه تفسیری المیزان .. ۱۸
۱ . ۳ . ۳ . ۴ . ویژگی های المیزان .. 19
نتیجه ی فصل . 20
فصل دوم : ویژگی ها و اهداف قصه های قرآنی ۲۲
بخش اول : ویژگی های قصه های قرآنی . ۲۴
۲ . ۱ . ۱ . واقعی بودن داستان ها ۲۴
۲ . ۱ . ۲ . حذف جزئیات .. ۲۷
۲ . ۱ . ۲ . ۱ . به جهت نشان دادن عظمت الهی . ۲۸
۲ . ۱ . ۲ . ۲ . به جهت وجود علت خاص . ۳۱
۲ . ۱ . ۲ . ۳ . به جهت دلالت فحوای کلام ۳۲
۲ . ۱ . ۲ . ۴ . به جهت عدم عنایت به آن مسئله ی جزئی ۳۶
۲ . ۱ . ۲ . ۵ . به جهت ایجاز . ۳۹
۲ . ۱ . ۲ . ۶ . به جهت ناگواری مطلب . 41
۲ . ۱ . ۲ . ۷ . به جهت نشان دادن انجام دو واقعه ی هم زمان ۴۲
۲ . ۱ . ۳ . تنوع اسلوب بیان .. ۴۵
۲ . ۱ . ۳ . ۱ . اجمال و تفصیل . ۴۶
۲ . ۱ . ۳ . ۱ . الف . گونه های اجمال و تفصیل . ۴۷
۲ . ۱ . ۳ . ۱ . الف . ۱ . اجمال و تفصیل در یک سوره ۴۷
۲ . ۱ . ۳ . ۱ . الف . ۲ . اجمال در یک سوره ، تفصیل در سوره دیگر ۴۸
۲ . ۱ . ۳ . ۱ . ب . فلسفه اجمال و تفصیل ۵۱
۲ . ۱ . ۳ . ۱ . ب . ۱ . اجمال و تفصیل در پی علت خاص ۵۱
۲ . ۱ . ۳ . ۱ . ب . ۲ . اجمال و تفصیل برای یاد آوری .. ۵۵
۲ . ۱ . ۳ . ۱ . ج . هدفدار بودن بیان اجمالی قصه . ۵۹
۲ . ۱ . ۳ . ۲ . تقدیم و تاخیر . ۶۱
۲ . ۱ . ۳ . ۲ . الف . فلسفه تقدیم و تاخیر . ۶۳
۲ . ۱ . ۳ . ۲ . الف . ۱ . نمایش عواطف انسانی . ۶۳
۲ . ۱ . ۳ . ۲ . الف . ۲ . ایجاد رعب و وحشت و متنبه کردن مخاطب . ۶۶
۲ . ۱ . ۳ . ۳ . تمثیل .. ۶۸
۲ . ۱ . ۳ . ۳ . الف . تمثیل به جهت اثبات اصل عصمت ۶۹
۲ . ۱ . ۳ . ۳ . ب . تمثیل به جهت نمایش سرنوشت بنی آدم .. ۷۱
۲ . ۱ . ۳ . ۴ . سایر اسالیب ۷۳
۲ . ۱ . ۳ . ۴ . الف . اسلوب تعظیم ۷۳
۲ . ۱ . ۳ . ۴ . ب . اسلوب تادیب و احترام ۷۵
۲ . ۱ . ۳ . ۴ . ج . اسلوب تمسخر و استهزاء .. ۷۶
۲ . ۱ . ۳ . ۴ . د . اسلوب تشدید در لحن .. ۷۷
۲ . ۱ . ۴ . تنوع در تعابیر ۷۹
۲ . ۱ . ۴ . ۱ . اقتضای مقام سخن .۸۰
۲ . ۱ . ۴ . ۲ . تحریک عواطف .. ۸۳
۲ . ۱ . ۴ . ۳ . تفنن و لطافت بیان .. ۸۵
۲ . ۱ . ۴ . ۴ . زمینه چینی برای مسئله ۸۸
۲ . ۱ . ۴ . ۵ . هماهنگی با سیاق . ۹۰
۲ . ۱ . ۴ . ۶ . توجه دادن به سلسله مراتب و عوامل .. ۹۳
۲ . ۱ . ۴ . ۷ . تدبر و تفکر . ۹۵
۲ . ۱ . ۴ . ۸ . توجه دادن به زشتی عمل . ۹۷
۲ . ۱ . ۵ . تکرار و حکمت آن ۹۹
۲ . ۱ . ۶ . داستان در داستان ۱۰۷
بخش دوم : اهداف قصه های قرآنی .. ۱۱۰
۲ . ۲ . ۱ . اثبات توحید و نبوت ۱۱۱
۲ . ۲ . ۲ . بیان ولایت الهی .. ۱۱۴
۲ . ۲ . ۳ . توجه به حقانیت کلام الهی . ۱۱۴
۲٫ ۲ . ۴ . عبرت آموزی ۱۱۶
۲ . ۲ . ۴ . ۱ . خطاب به پیامبر و امت اسلام ۱۱۷
۲ . ۲ . ۴ . ۲ . خطاب به منکرین و مکذبین . ۱۱۸
۲ . ۲ . ۴ . ۳ . خطاب به عموم مردم ۱۲۰
۲ .۲ . ۵ . بشارت و انذار . ۱۲۳
۲ . ۲ . ۵ . ۱ . انذار . ۱۲۳
۲ . ۲ . ۵ . ۲ . انذار و عبرت ۱۲۵
۲ . ۲ . ۵ . ۳ . انذار و تهدید . ۱۲۷
۲ . ۲ . ۵ . ۴ . انذار مومنین . ۱۲۸
2 . 2 . 6 . تسلی خاطر پیامبر ( ص ) .. ۱۲۹
2 . 2. 7 . صبر و پایداری ۱۳۰
۲ . ۲ . ۸ . نمایش سنت های الهی . ۱۳۱
۲٫ ۲ . ۸ . ۱ . وعده به مومنین برای وراثت زمین .. ۱۳۱
۲ . ۲ . ۸ . ۲ . فتنه و ابتلای الهی . ۱۳۲
۲ . ۲ . ۸ . ۳ . عذاب الهی .. ۱۳۳
۲ . ۲ . ۹ . تاویل حوادث و وقایع ۱۳۴
نتیجه فصل .. ۱۳۵
فصل سوم : روش علامه در نقل و تفسیر داستان های قرآن . ۱۳۸
بخش اول : تبیین قرآنی قصص .. ۱۴۰
۳ . ۱ . ۱ . نقل داستان بدون تبیین و اظهار نظر . ۱۴۱
۳ . ۱ . ۲ . تبیین داستان با استفاده از قرائن .. ۱۴۱
۳ . ۱ . ۲ . ۱ . تبیین آیات با استفاده از آیات .. ۱۴۴
۳ . ۱ . ۲ . ۱ . الف . نقل داستان با اشاره به سوره و آیه .. ۱۴۵
۳ .۱ . ۲ . ۱ . ب . نقل داستان با فصل بندی ۱۴۸
۳ . ۱ . ۲ . ۱ . ج . نقل بخش هایی از داستان با مقابله آیات . ۱۵۳
۳ . ۱ . ۲ . ۱ . د . نقل اجمالی داستان هماهنگ با بیان اختصاری قرآن ۱۵۷
۳ . ۱ . ۲ . ۲ . تبیین داستان با استفاده از سایر قرائن ۱۵۹
۳ . ۱ . ۳ . توجه دادن به نکات ظریف و ویژه .. ۱۶۲
۳ . ۱ . ۳ . ۱ . نمایش قدرت الهی .. ۱۶۳
۳ . ۱ . ۳ . ۲ . تذکر ویژگی های مترفین .. ۱۶۴
۳ . ۱ . ۳ . ۳ . لطافت کلام . ۱۶۵
۳ . ۱ . ۳ . ۴ . نمایش ادب و برادری .. ۱۶۷
۳ . ۱ . ۴ . ذکر نکات برجسته .. ۱۶۹
۳ . ۱ . ۵ . توجه دادن به نظارت یک آیه بر چند داستان ۱۷۵
۳ . ۱ . ۶ . تذکر بر نتایج و فواید داستان ها . ۱۷۷
بخش دوم : تبیین روایی قصص ۱۸۱
۳ . ۲ . ۱ . نقل روایت بدون نقد و اظهار نظر ۱۸۲
۳ . ۲ . ۲ . نقل روایت و تایید آن . ۱۸۵
۳ . ۲ . ۲ . ۱ . با روایات معتبر دیگر ۱۸۵
۳ . ۲ . ۲ . ۲ . با عقل . ۱۸۷
۳ . ۲ . ۲ . ۳ . با تاریخ معتبر .. ۱۸۸
۳ . ۲ . ۳ . نقل کامل روایت به جهت توجه دادن به جزئیات داستان . ۱۹۱
۳ . ۲ . ۴ . نقل معتبرترین روایت در عین توجه دادن به ضعف های احتمالی آن ۱۹۳
بخش سوم : تطبیق قصص قرآنی با تورات و انجیل .. ۱۹۶
۳ . ۳ . ۱ . دیدگاه علامه نسبت به تورات و انجیل فعلی ۱۹۸
۳ . ۳ . ۱ . الف . سرنوشت تورات فعلی . ۱۹۸
۳ . ۳ . ۱ . ب . سرنوشت انجیل فعلی . ۱۹۹
۳ . ۳ . ۲ . نقل از تورات بدون اظهار نظر .۲۰۱
۳ . ۳ . ۳ . نقل از تورات با اظهار نظر . ۲۰۵
۳ . ۳ . ۳ . ۱ . نقد و ذکر تناقضات . ۲۰۵
۳ . ۳ . ۳ . ۱ . الف . با نقل داستان .. ۲۰۶
۳ . ۳ . ۳ . ۱ . ب . بدون نقل داستان .. ۲۱۳
۳ . ۳ . 3 . 2 . تایید و هماهنگی با قرآن . ۲۱۵
۳ . ۴ . نکته ی پایانی فصل : نقل داستان ها یک مرتبه و ارجاع آن به موارد دیگر . ۲۱۷
نتیجه ی فصل .. ۲۱۹
فصل چهارم : روش علامه در نقد تفاسیر ذیل آیات قصص ۲۲۱
بخش اول : نقد روایات تفسیر قصص ۲۲۳
۴ . ۱ . ۱ . به لحاظ سندی ۲۲۵
۴ . ۱ . ۱ . ۱ . ضعف سند .. ۲۲۵
۴ . ۱ . ۱ . ۲ . خبر واحد . ۲۲۶
۴ . ۱ . ۲ . به لحاظ دلالی ۲۲۷
۴ . ۱ . ۲ . ۱ . مخالفت با قرآن و سنت ۲۲۷
۴ . ۱ . ۲ . ۱ . الف . مخالفت با نص صریح قرآن ۲۲۸
۴ . ۱ . ۲ . ۱ . ب . مخالفت با سیاق ۲۳۰
۴ . ۱ . ۲ . ۱ . ج . مخالفت با سنت . ۲۳۳
۴ . ۱ . ۲ . ۲ . مخالفت با ضروریات مذهب . ۲۳۵
۴ . ۱ . ۲ . ۳ . مخالفت با عقل . ۲۴۰
۴ . ۱ . ۲ . ۴ . اضطراب و اختلاف در متن . ۲۴۴
۴ . ۱ . ۳ . اسرائیلیات .. ۲۴۸
۴ . ۱ . ۳ . ۱ . دیدگاه علامه ۲۴۹
بخش دوم : نقد نظرات مفسران دیگر ۲۵۳
۴ . ۲ . ۱ . با ملاک قرآن و روایات .. ۲۵۳
۴ . ۲ . ۲ . با ملاک سیاق . ۲۵۴
۴ . ۲ . ۳ . با ملاک تاریخ معتبر ۲۵۴
۴ . ۲ . ۳ . ۱ . اعتبار گزارشات تاریخی .. ۲۵۵
۴ . ۲ . ۳ . ۲ . نقل تاریخ به جهت استفاده .. ۲۵۶
۴ . ۲ . ۳ . ۳ . نقل تاریخ به جهت نقد . ۲۵۸
۴ . ۲ . ۴ . با ملاک عقل .. ۲۶۳
۴ . ۲ . ۵ . با ملاک اصول عقاید شیعه .. ۲۶۵
۴ . ۲ . ۶ . با ملاک علوم تجربی قطعی . ۲۶۷
نتیجه فصل .. ۲۷۲
نتیجه گیری .. 276
فهرست منا بع .۲۷۹