راهکارهای کاهش اطاله دادرسی در پرونده های مطالبات معوق بانکها

تعداد صفحات : 165 با فرمت ورد و قابل ویرایش

مقدمه……………………………………………………………………………………………………. 1

فصل اول:کلیات و مبانی نظری…………………………………………………………………………. 6

گفتار اول: مفاهیم……………………………………………………………………………………….. 6

مبحث اول: دادرسی…………………………………………………………………………………….. 6

بند اول: دادرسی از نظر حقوقی………………………………………………………………………… 6

بند دوم : دادرسی به معنای اعم و اخص………………………………………………………………. 7

1-دادرسی به معنای اعم……………………………………………………………………………….. 7

2-دادرسی به معنای اخص…………………………………………………………………………….. 7

بند سوم : انواع دادرسی به لحاظ رسیدگی…………………………………………………………….. 7

1-دادرسی عادی……………………………………………………………………………………….. 7

2-دادرسی به معنای اخص……………………………………………………………………………… 9

الف) دادرسی اختصاری………………………………………………………………………………… 9

ب) دادرسی فوری…………………………………………………………………………………….. 10

گفتار دوم: پرونده های معوق………………………………………………………………………….. 13

مبحث اول: پرونده های معوق بانکی………………………………………………………………….. 13

بند اول : مطالبات معوق بانکی………………………………………………………………………… 13

بند دوم: علل ایجاد مطالبات معوق بانکی……………………………………………………………… 15

1. رکود اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی…………………………………………………………….. 15
2. ورود افراد غیرمتخصص در تولید؛…………………………………………………………………. 16
3. عدم بررسی دقیق طرح‌های توجیهی؛………………………………………………………………. 16
4. عدم اعتبارسنجی و ظرفیت سنجی صحیح مشتری؛………………………………………………… 17
5. فساد اداری؛………………………………………………………………………………………… 17
6. نرخ‌های سود کمتر از نرخ تعادل؛………………………………………………………………….. 17
7. عدم مصرف تسهیلات در جای خود؛………………………………………………………………. 18
8. عدم وجود وثایق و تضامین کافی؛…………………………………………………………………. 18
9. مشکلات وصول؛…………………………………………………………………………………… 19

بند سوم : قلمرو پرونده های معوق……………………………………………………………………. 19

بند چهارم : آثار منفی مطالبات معوق………………………………………………………………….. 20

فصل دوم:اطاله دادرسی وپرونده های معوق بانکی…………………………………………………… 22

گفتار اول: عوامل مشترک اطاله دادرسی در محاکم………………………………………………….. 22

بند اول:  عوامل ساختاری موجب اطاله دادرسی…………………………………………………….. 23

1- مشکلات ناشی از قوانین آیین دادرسی مدنی…………………………………………………….. 23

2-مشکلات ناشی از ساختار قضایی………………………………………………………………….. 24

بند دوم: عوامل ناشی از عملکرد قضات  و کارمندان دادگستری…………………………………….. 24

1- عوامل ناشی از عملکرد کارمندان دادگستری…………………………………………………….. 24

1-1 کارمندان اداری دادگستری………………………………………………………………………. 24

1-2 کارمندان مرتبط با دادگستری……………………………………………………………………. 25

1-2-1 ظابطان دادگستری…………………………………………………………………………….. 25

1-2-2 کارشناسان دادگستری………………………………………………………………………… 25

2- عوامل ناشی از عملکرد قضات…………………………………………………………………… 26

2-1 عوامل ناشی از عملکرد قضات  دادگاهها……………………………………………………….. 26

2-2 عوامل ناشی از عملکرد قضات  دادسراها………………………………………………………. 26

گفتار دوم: ریشه یابی علل اطاله دادرسی در پرونده های معوق بانکی……………………………….. 26

مبحث اول: اطاله دادرسی در روند رسیدگی به مطالبات معوق……………………………………… 28

بند اول : اطاله دارسی در مرحله تشکیل پرونده……………………………………………………… 29

بند دوم : اطاله دارسی در مرحله تعقیب و تحقیق…………………………………………………….. 29

بند سوم : اطاله دارسی در مرحله رسیدگی…………………………………………………………… 29

بند چهارم : اطاله دادرسی در مرحله صدور حکم……………………………………………………. 30

مبحث دوم: اطاله دادرسی در مرحله اجرای حکم……………………………………………………. 32

بند اول: اطاله دادرسی در ابلاغ احکام قضایی……………………………………………………….. 32

بند دوم: اطاله در اجرای احکام……………………………………………………………………….. 36

1-لازم‌الاجرا بودن پیش‌شرط اجرای حکم……………………………………………………………. 36

2-تفاوت اجرای احکام کیفری با احکام مدنی……………………………………………………….. 37

3-لزوم ساماندهی اوراق قضایی……………………………………………………………………… 38

4-مشکلات ابلاغ اجراییه…………………………………………………………………………….. 39

5-مشکلات اقدامات دادورزان……………………………………………………………………….. 40

6-مشکلات عدم دسترسی به محکوم علیه یا اموال وی………………………………………………. 41

7-مشکلات خاص احکام غیابی………………………………………………………………………. 42

مبحث سوم: اطاله ناشی از موازین و مقررات بانکی…………………………………………………. 43

فصل سوم: پروسه وصول مطالبات معوق بانکها……………………………………………………….. 46

گفتار اول : وصول مطالبات معوق به استناد سند رهنی – سند تخصیص تسهیلات………………….. 48

بند اول : تکمیل تقاضانامه صدور اجراییه و ارسال به دفتر اسناد رسمی مربوط……………………… 50

بند دوم : صدور اجراییه………………………………………………………………………………. 52

بند سوم : تشکیل پرونده و ابلاغ اجراییه……………………………………………………………… 53

الف) ابلاغ واقعی……………………………………………………………………………………… 53

ب) ابلاغ قانونی……………………………………………………………………………………….. 54

بند چهارم : فوت متعهد……………………………………………………………………………….. 56

بند پنجم : گواهی صحت ابلاغ……………………………………………………………………….. 57

بند ششم : ارزیابی……………………………………………………………………………………. 58

بند هفتم : مزایده………………………………………………………………………………………. 59

بند هشتم : سند انتقال اجرایی…………………………………………………………………………. 61

بند نهم : تخلیه و تحویل مال مورد مزایده……………………………………………………………. 63

بند دهم : شکایت از عملیات اجرایی…………………………………………………………………. 63

گفتار دوم : وصول مطالبات معوق به استناد قرارداد داخلی (بانکی)………………………………….. 66

بند اول : سابقه تاریخی ماده 15 قانون عملیات بانکی بدون ربا………………………………………. 66

بند دوم : شروع اقدامات قانونی-تقاضای صدور اجراییه…………………………………………….. 72

بند سوم : وظایف بدهکار…………………………………………………………………………….. 73

بند چهارم : اختیار شخص ثالث………………………………………………………………………. 74

بند پنجم : اختیارات بستانکار برای بازداشت اموال………………………………………………….. 74

بند ششم : بازداشت اموال منقول…………………………………………………………………….. 75

بند هفتم : بازداشت اموال نزد شخص ثالث………………………………………………………….. 77

بند هشتم : بازداشت اموال غیر منقول………………………………………………………………… 77

بند نهم :چگونگی بازداشت سرقفلی یا منافع…………………………………………………………. 78

بند دهم : ارزیابی اموال بازداشتی…………………………………………………………………….. 80

بند یازدهم : مزایده اموال بازداشتی…………………………………………………………………… 81

گفتار سوم : وصول مطالبات معوق به استناد سفته عندالمطالبه……………………………………….. 85

بند اول : تعریف سفته………………………………………………………………………………… 85

بند دوم :کاربرد سفته در بانک………………………………………………………………………… 85

بند سوم : مسئولیت امضا کنندگان سفته و اختیارات دارنده (بانک) سفته……………………………. 86

بند چهارم : مواعد قانونی…………………………………………………………………………….. 87

بند پنجم : ویژگی های سفته های توثیقی……………………………………………………………… 89

بند ششم : تعریف سفته عندالمطالبه…………………………………………………………………… 89

بند هفتم : چگونگی تعیین سررسید……………………………………………………………………. 90

بند هشتم : ابلاغ اظهارنامه طبق نظریه اداره حقوقی دادگستری……………………………………….. 91

بند نهم : واخواست سفته……………………………………………………………………………… 92

بند دهم : تقدیم دادخواست و ضمایم آن…………………………………………………………….. 93

بند یازدهم : مراحل رسیدگی در دادگاه………………………………………………………………. 94

بند دوازدهم : تقاضای اجرای حکم…………………………………………………………………… 95

بند سیزدهم : مزایای قرارداد داخلی بر سفته………………………………………………………….. 96

گفتار چهارم : وصول مطالبات معوق به استناد چک………………………………………………….. 97

بند اول : چگونگی اخذ چک تضمینی یا وعده دار در بانک…………………………………………. 97

بند دوم : روش های اقدام بر اساس چک…………………………………………………………….. 99

الف) از طریق محاکم دادگستری……………………………………………………………………… 99

ب) از طریق اجرای ثبت……………………………………………………………………………… 102

بند سوم :چگونگی مطالبه و وصول خسارت تأخیر تأدیه چک………………………………………. 105

الف)اعتراض به دستور اجرا…………………………………………………………………………. 107

ب)اعتراض به عملیات اجرایی………………………………………………………………………. 108

فصل چهارم :راهکارهای تسریع وصول مطالبات…………………………………………………………………….109

گفتار اول : نحوه وصول مطالبات معوق در بانکها……………………………………………………. 110

گفتار دوم: راهکارهای جلوگیری از اطاله دادرسی………………………………………………….. 113

مبحث اول : حل مشکلات مرتبط با قانونگذاری…………………………………………………….. 113

بند اول : اصلاح قوانین موجد اطاله دادرسی و استفاده از تکنولوژی جدید……………………….. 114

الف – اصلاح قوانین موجد اطاله دادرسی………………………………………………………….. 114

ب) استفاده از تکنولوژی جدید………………………………………………………………………. 116

بند دوم : تصویب قوانین جدید برای رفع خلاء های قانونی…………………………………………. 118

الف) وضع قوانین ماهوی……………………………………………………………………………. 118

1- قوانین مدنی………………………………………………………………………………………. 119

2-  قوانین کیفری…………………………………………………………………………………….. 120

ب) تصویب قوانین شکلی……………………………………………………………………………. 120

1- آیین دادرسی مدنی……………………………………………………………………………….. 121

1-1 ایجاد مرحله تحقیق در دادرسی………………………………………………………………… 124

1-2 تخصصی کردن دادگاه ها………………………………………………………………………. 125

1-3.رفع یا تامین کمبود قضات…………………………………………………………………………………………126

1-4. راهکار های منطقهای و محلی…………………………………………………………………. 128

1-5 افزایش اختیارات قاضی………………………………………………………………………… 132

1-6 بازنگری مقررات ابلاغ…………………………………………………………………………. 133

گفتار سوم : راهکارهای پیشنهادی در دستورالعمل طرح جامع رفع اطاله دادرسی…………………. 135

مبحث اول : ساماندهی نظام ارجاع………………………………………………………………….. 135

بند اول : توجه به صلاحیت دادگستری در زمان ارجاع…………………………………………….. 135

بند دوم : تشکیل دفتر نهادهای شبه قضائی زیر نظر واحد ارشاد و معاضدت قضایی………………. 136

بند سوم : احاله پرونده‌های موضوع مواد 92و 93 قانون ثبت به واحد اجراء ثبت اسناد ………….. 137

بند چهارم : شرط داوری مندرج در قرارداد………………………………………………………… 138

بند پنجم : تشکیل مجتمع ثبتی ـ قضایی ویژه دعاوی بانکها در تهران و مراکز استانهای پرجمعیت…. 140

بند ششم : ارجاع تخصصی پرونده ها……………………………………………………………….. 141

مبحث دوم : ساماندهی دفاتر شعب دادگاهها و دادسراها و واحد ابلاغ و استفاده از فرمهای استاندارد 141

بند اول :  ضرورت توجه دقیق شاغلین اداری محاکم به انجام وظایف خود……………………….. 142

بند دوم : استفاده از فرمهای جدید و اصلاح فرمهای سابق در جریان دادرسی……………………… 142

نتیجه…………………………………………………………………………………………………. 143

منابع………………………………………………………………………………………………….. 147

الف) کتب……………………………………………………………………………………………. 147

مقدمه        :
بیان مساله

منظور از «اطاله» طولانی شدن نامعقول و غیر متعارف جریان رسیدگی به پرونده ها در مراجع قضایی است و آیین دادرسی به معنای اعم آن عبارت است از رشته ای از علم حقوق که هدف آن تعیین قواعد درباره تشکیلات قضایی صلاحیت مراجع قضایی، تعیین مقررات راجع به اقسام دعاوی و اجرای تصمیمات دادگاه ها است که در فقه به آن علم القضاء گویند.

دادرسی به معنای اخص مجموعه عملیات و اقداماتی است که به قصد پیدا کردن یک راه حل قضایی به کار می رود. مانند : مجموعه مقرراتی که برای گرفتن یک تصمیم در یک دعوای معین به کار برده می شود، یا دادرسی به مفهوم احض رسیدگی مرجع قضاوتی به دعوا یا امر مطروحه یعنی ادعاها، ادله، استدلالات و خواسته خواهان با لحاظ پاسخ خوانده  در جهت صدور رای قاطع است.

اطاله دادرسی یکی از مشکلات اساسی دستگاه قضایی کشور است که اگر پیشینه این امر مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد از زمان پایه ریزی دستگاه عدلیه در ایران سابقه دارد به عنوان مثال در شماره چهارم و پنجم مجله حقوقی وزارت دادگستری در سال ۱۳۳۸ به آن اشاره نموده  و آن را معضل عدلیه وقت اعلام کرده است.امروز به لحاظ افزایش جمعیت و تحت تاثیر عوامل مختلف دیگر  این معضل ابعاد گسترده تری به خود گرفته است و کمتر از جانب مردم تحمل می شود.

بنا براین اهمیت موضوع در جامعه امروزی کاملا محسوس و آشکار است زیرا این امر هم منشا تضییع حقوق و اعمال غرض است و هم سبب می شود که خدمات قضایی خوب تلقی نشود و به عدم رضایت مندی از جهت ایجاد تاخیر در اجرای عدالت در جامعه و کاهش اعتماد به دستگاه قضایی ، کاهش عدالت و امنیت در سطح کشور ،تراکم پرونده ها در مراجع قضایی، کاهش اقتدار قوه قضاییه و مهم تر از همه  به خاطر ایجاد فاصله بین کیفر و عمل مجرمانه اثر باز دارندگی مجازات را کاهش می دهد.

. لذا ضرورت رفع این معضل کهنه و قدیمی و درمان آن باید در اولویت های مهم مسوولان قضایی قرار گیرد تا با استفاده از نظریات اندیشمندان علم حقوق و تلفیق آن با رهنمود های صاحبان تجارب قضایی و اداری و با کمک گرفتن علم فن آوری الکترونیکی جدید روز  گام های اساسی در این راه برداشته شود.

پرسش اصلی تحقیق :

آسیب های اطاله دادرسی بر روند پیگیری پرونده ها و تاثیر آن بر افزایش مطالبات معوق در بانکها چگونه است ؟

پرسش فرعی تحقیق :

آسیب های اطاله دادرسی بر روند پیگیری پرونده ها و تاثیر آن بر افزایش مطالبات معوق در بانکها  از نظر حقوقی ، عرفی و مالی چگونه است ؟

اهداف و اهمیت تحقیق :

در این پژوهش سعی می شود تا با تکیه بر تجارب استادان قضایی و مسئولین ادارات دعاوی و حقوقی  سازمانها ، ارکانهای دولتی و بانکی و مواجهه روزمره با مشکلات و موانع موجود، «اسباب و علل عمده اطاله دادرسی خصوصا تاثیر آن در مطالبات معوق بانکها» به طور کلی و در دعاوی حقوقی با ذکر مصادیق  بیان گردد سپس راه حل عملی و اجرایی که در کاهش اطاله دادرسی موثر باشد ، ارائه شود.

بدیـهی است بررسـی موضوع از بعد نظری و عملی پرده از نقاط ضعف و مبهم قوانیـن و عوامل موثر مربـوط برمی دارد.

در این راستا از لحاظ عملی و کاربـردی با استفاده از تجـربه اساتید و مسئولین ادارات ذیربط  می توان عوامل و مقصرین اصلی  را شناسائی  و  به ارائه راهکارهای عملی و اجرایی پرداخت از جمله موارد ذیل الذکر :

-تلاش حداکثری مراجع قضایی و ادارات ذیربط برای کاهش اطاله دادرسی.

-کاهش روند رسیدگی به پروندهای مطروحه و افزایش اعتماد عمومی و کامل به دستگاه قضایی.

-استفاده بهینه از امکانات و تکنلوژی روز افزون جهت سرعت بخشیدن به روند رسیدگی و اخذ نتیجه مطلوب جهت کاهش پروندها خصوصا پرونده مطالبات معوق بانکها.

تعریف مفاهیم:

دادرسی :  از دو کلمه داد و رسیدگی تشکیل شده است که به طور خلاصه به دادرسی یعنی رسیدگی به داد مظلوم مصطلح گردیده است. کلمه داد را به معنای عدل و راستی، انصاف ومروت، نصیب و قسمت و طلب عدالت از پادشاهان آورده‌اند و دادرس را حاکمی‌که حق را به صاحب حق دهد. دادرسی یعنی: به داد مظلوم رسیدن، رسیدگی به دادخواهی دادخواه و محاکمه.

اطاله دادرسی : در تعریف به معنای طولانی شدن زمان رسیدگی به پرونده های قضایی در دادگاه­ها و دادسراها و مراجع شبه قضایی است که سابقه ای دیرینه در دستگاه قضایی کشور دارد.

مطالبات معوق : مطالباتی که بیش از شش ماه از تاریخ سررسید و یا تاریخ قطع بازپرداخت اقساط آن سپری شده است .

نوع روش تحقیق :توصیفی _تحلیلی_هنجاری است به این معنا که بعد از تبین مفاهیم و بیان فرایندهای دادرسی و تحلیل مسائل دادرسی در حوزه بانکی، بصورت هنجاری راهکارهایی ارائه شده است.

روش گردآوری اطلاعات : به صورت استفاده از کتب ، مقالات، دادنامه ها، پرونده ها ، آئین نامه های موجود در بانکها بخصوص بانک رفاه و فیش برداری است.

تعداد صفحه:165